Międzynarodowy Dzień Kawy

29 września to dzień, w którym obchodzi się na świecie Międzynarodowy Dzień Kawy. W tym wyjątkowym czasie warto zwrócić uwagę na skomplikowaną sytuację plantatorów, którym zawdzięczamy możliwość delektowania się kawowym trunkiem na co dzień.

Czy wiecie, że statystyczny Polak spożywa około 3 kg kawy rocznie? Aż 83% z nas pije kawę każdego dnia, a 52% nie poprzestaje na jednej filiżance dziennie. Przypuszczamy, że jeśli czytasz naszego bloga, Ty również jesteś w tej grupie :). Kawa to drugi po ropie naftowej najbardziej pożądany surowiec na świecie. Wartość światowego rynku kawy wciąż rośnie, a analitycy wyceniają go na ponad 200 miliardów dolarów. Może się nam wydawać, że to doskonała wiadomość dla uprawiających ją rolników.

Plantatorzy kawy to bez wątpienia niezbędne ogniwo globalnych dostaw tego surowca. Aż 80% kawy produkowane jest przez około 25 milionów drobnych rolników, o średniej wielkości upraw bliskiej 2 hektarów. Nie są to więc ogromne plantacje, na których rosną tysiące drzewek kawowych. Młode drzewa potrzebują kilku lat na wydanie pierwszych owoców, a przez kolejnych kilkanaście lat owocują. Żeby ochronić je przed szkodliwym działaniem nadmiernej ilości słońca, w ich sąsiedztwie sadzi się drzewa dające cień, np. bananowce. Nie tylko chroni to uprawy, ale również zwiększa lokalną bioróżnorodność, co jest istotne z punktu widzenia lokalnego środowiska.

Cały proces uprawy kawy to zajęcie bardzo pracochłonne. Owoce zbiera się ręcznie. Ponieważ dojrzewają w różnym czasie, z tego samego drzewa owoce trzeba zbierać kilkukrotnie. Wymagający jest również transport z trudno dostępnych miejsc w górzystym terenie. Wstępna obróbka kawy, polegająca na oddzieleniu ziaren od miąższu, również wymaga w przeważającej mierze pracy ręcznej. To ciężka i żmudna praca, ale nie to spędza sen z powiek drobnym rolnikom.

Co stanowi więc istotę problemu?

Niestety rolnicy często muszą sprzedawać zebrane z trudem plony po bardzo niskich cenach. W 2018 roku cena kawy na giełdzie w Nowym Jorku spadła do poziomu sprzed 12 lat, czyli poniżej 2 dolarów za kilogram. Ten drastyczny spadek cen uderzył bezpośrednio w drobnych plantatorów. W efekcie znaczna część rolników żyje poniżej progu ubóstwa i nie zaspokaja podstawowych potrzeb swoich rodzin, jak zapewnienie żywności czy bezpiecznego dachu nad głową. Skrajnie trudna sytuacja drobnych rolników potęguje takie zjawiska, jak praca dzieci i praca przymusowa. Część mieszkańców wsi – zwłaszcza młodych – decyduje się porzucić rodzinne gospodarstwa i wyjechać do miast lub za granicę. Niestety wielu z nich zamiast lepszej przyszłości odkrywa jedynie inną stronę ubóstwa, trafiając wprost do miejskich dzielnic biedy. W efekcie społeczności rolników gwałtownie się starzeją i coraz bardziej realna staje się sytuacja, w której nie będzie komu uprawiać kawy.

Na domiar złego, nasilające się skutki zmian klimatu zagrażają uprawom. Szacuje się, że do 2050 roku powierzchnia ziemi, na której można uprawiać kawę, zmniejszy się aż o 50% w skali całego świata.

Sytuacja branży kawowej w tym roku również nie należała do stabilnych. Pod koniec 2019 roku cena kawy osiągnęła wartości najniższe od 13 lat. Globalna pandemia również odcisnęła znaczące piętno. Początkowo zdezorientowani konsumenci kupowali znaczniej więcej produktów, w tym kawę, na zapas. Globalnie, niestety już w czerwcu, sprzedaż spadła do tego stopnia, że spowodowała największy kryzys ostatnich trzech dekad. Według badań przeprowadzonych w 22 krajach przez Fairtrade USA, 67% rolników odnotowało spadek popytu na ich produkty, a 74% zgłosiło utratę dochodów z powodu pandemii.

Dlaczego działania Fairtrade są teraz tym bardziej ważne?

Kwestie finansowe

Fairtrade dąży, ogólnie mówiąc, do poprawy trudnej sytuacji rolników. Pomoc ta odbywa się na kilku istotnych płaszczyznach. Co ważne, rolnicy zrzeszeni w spółdzielniach Fairtrade otrzymują co najmniej minimalną cenę skupu plonów, zagwarantowaną w długoterminowych kontraktach. Cena minimalna chroni spółdzielnie rolników na wypadek gwałtownych spadków cen. Jeżeli cena rynkowa spada poniżej ustalonego poziomu (obecnie 3,1 $ za kilogram kawy i 3,77 $ za kilogram kawy z certyfikatem rolnictwa ekologicznego), to kupiec w systemie Fairtrade ma obowiązek zapłacić co najmniej cenę minimalną. Gdy jednak cena rynkowa jest wyższa, kupiec płaci co najmniej cenę rynkową, co jest po prostu uczciwe. Fairtrade to jedyny system oferujący producentom gwarantowaną cenę minimalną. Oprócz ceny minimalnej, spółdzielnie producentów otrzymują dodatkowo premię Fairtrade – aktualnie 0,2 $ za każdy kilogram kawy. Środki z premii służą do realizacji projektów służących całej społeczności, jak dostęp do czystej wody, budowa szkół czy opieka medyczna. Członkowie spółdzielni w demokratycznym głosowaniu decydują o tym, na co wydać premię.

Kwestie etyczne i społeczne

Pomoc Fairtrade to nie tylko wsparcie w zakresie kwestii finansowych. Ogromną rolę przykłada się tu również wartościom etycznym i społecznym. Standardy Fairtrade zakazują wykorzystywania pracy dzieci i pracy przymusowej. Fairtrade zwalcza także wszelkie formy dyskryminacji. Kobiety i mężczyźni mają równe prawa w spółdzielniach producentów i związkach pracowników plantacji.

Kwestie środowiskowe

Kolejnym, istotnym wymiarem działania Fairtrade, jest ochrona środowiska naturalnego. Standardy Fairtrade zobowiązują spółdzielnie i plantacje do tego, by oszczędnie gospodarować wodą, właściwie składować odpady i dbać o zachowanie żyzności ziemi. Do produkcji można używać wyłącznie dozwolonych przez Fairtrade środków. W miejscach przyrodniczo cennych i chronionych producenci Fairtrade muszą dbać o zachowanie i rozszerzanie lokalnej bioróżnorodności, np. sadząc nowe rośliny w otoczeniu kawowców. Rolnicy nie są jednak osamotnieni w realizacji tych wymogów. Fairtrade organizuje dla nich szkolenia, podczas których uczą się, jak produkować naturalne nawozy, walczyć ze szkodnikami roślin i ograniczać negatywny wpływ zmian klimatu na uprawy.

Dziś szczególnie, z okazji Międzynarodowego Dnia Kawy, zachęcamy do podejmowania świadomych decyzji i wybierania kaw, herbat i czekolad znakiem Fairtrade.

Nie będzie przesadne stwierdzenie, że dziś plantatorzy kawy potrzebują naszego zaangażowania bardziej niż kiedykolwiek.

Jeśli prowadzisz swój biznes i szukasz certyfikowanych, odpowiedzialnych społecznie kaw, herbat i czekolad, zachęcamy do sprawdzenia naszej oferty produktów Fairtrade i kontaktu z Doradcą Handlowym.

Zachęcamy również do zakupów w naszym sklepie internetowym, gdzie znajdziecie dział artykułów Faitrade.

Pamiętajmy, nie tylko od święta, że wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za lepsze jutro.

Z okazji Międzynarodowego Dnia Kawy życzymy przyjemności z chwil spędzonych przy filiżance wyśmienitej, społecznie odpowiedzialnej kawy.